Page 55 - lienlac2024-3
P. 55
nhếch nhác, hình như GDMB đang trở lại với nền đích thực của mình, hầu có thể sống trọn kiếp nhân
giáo dục của ông cha ta ngày xưa thời trung đại, chỉ sinh […] nghĩa là giúp họ thể hiện được con người
cốt phát huy tinh thần hiếu học của con người. Dân của mình trong ý nghĩa “con người là một hiện hữu
tộc trong trường hợp này, dân tộc đồng nghĩa với tại thế, một hữu thể có lý trí và tự do, vừa suy tư vừa
“ta về ta tắm ao ta”, từ chối những đổi mới hiện đại. hành động.” (Lê Thanh Hoàng Dân- Trần Hữu Đức...
Cũng chính là những lý do được viện dẫn khi, Các vấn đề giáo dục nxb Trẻ,1970 tr. 209).
trong đời sống văn hóa, người ta kéo nhau trở lại với Cách hiểu như thế này cố nhiên không bao giờ
các phong tục cổ hủ và khuếch trương mê tín đến được đề lên như mục đích của GDMB. Với các nhà
một mức độ người xưa không thể tưởng tượng. giáo Hà Nội, nhất là vào thời kỳ sau khi Hà Nội được
Trong khi đó, như vừa dẫn ở trên, tính dân tộc tiếp quản từ tay người Pháp (10-1954), không làm
được các nhà GDMN hiểu là phải hướng về một thứ gì có những con người chung chung. Mỗi con người
dân tộc hiện đại. đều thuộc về một giai cấp do đó họ phải sự chỉ đạo
của các đảng phái đại diện giai cấp của họ.
Về tính nhân bản Cách hiểu của GDMN: chấp nhận có sự khác
Trên giấy tờ văn bản, chẳng bao giờ giới văn biệt giữa các cá nhân, nhưng không chấp nhận việc
hóa giáo dục miền Bắc phủ nhận tính nhân bản, tuy sử dụng sự khác biệt đó để đánh giá con người, và
là trong thực tế người ta rất ngại nói tới. Phần thì không chấp nhận sự kỳ thị hay phân biệt giàu nghèo,
xã hội ở đây đã xem đấu tranh giai cấp là động lực địa phương, tôn giáo, chủng tộc… Với triết lý nhân
phát triển; phần nữa thì đang trong thời chiến tra- bản, mọi người có giá trị như nhau và đều có quyền
nh, không thể nói nhiều đến tình người, nó xâm hại được hưởng những cơ hội đồng đều về giáo dục.
ý chí chiến đấu. Khi cần phải nói chuyện với thế giới, Trước sau, với nền GDMB, chấp nhận nhân bản
các nhà tư tưởng miền Bắc cũng công nhận nhân theo nghĩa hiện đại, và đặt vấn đề tôn trọng cá tính
đạo chủ nghĩa là lý tưởng tốt đẹp và giáo dục phải của mỗi cá nhân, bao giờ cũng là một chuyện quá
có nhiệm vụ hướng tới. Nhưng trong thực tế, cách phiền phức, giá có công nhận là đúng nữa thì hoàn
lý giải nghĩa về chủ nghĩa nhân đạo thường giản đơn cảnh hiện thời không cho phép người ta tuân thủ và
và cổ lỗ. Lại thường giải nghĩa rất mới: “Chủ nghĩa dù có được coi là đúng đi nữa, cũng không bao giờ
nhân đạo cao nhất là chủ nghĩa nhân đạo chiến đấu được ứng dụng. Mà trong thực tế, lại làm ngược.
chống lại mọi áp bức bất công”. Vào khoảng những năm 1960, có cả một cuộc
Trong bài Đế quốc Mỹ phải là kẻ thù riêng của vận động chống chủ nghĩa cá nhân. Thế thì làm
mỗi trái tim ta của Chế Lan Viên, người ta còn thấy sao có thể tính chuyện nghiên cứu về con người cá
những câu thơ mà có lẽ con người ở các xã hội khác nhân, và giúp lớp trẻ thực hiện bản thể cá nhân vốn
không sao hiểu nổi: có trong họ được! Cái luận điểm từng được thống
Miền Nam ta ơi nhất nêu ra trong các văn bản miền Nam: Triết lý
Cái hầm chông là điều nhân đạo nhất nhân bản chủ trương con người có địa vị quan trọng
Ngọn súng trường ta ơi ngọn súng rất nhân tình trong thế gian này; lấy con người làm gốc, lấy cuộc
Giới giáo dục miền Bắc cũng dạy theo sự chỉ sống của con người trong cuộc đời này làm căn bản;
đạo đó. Cách giải thích về nhân bản của các nhà giáo xem con người như một cứu cánh chứ không phải
miền Nam ngược hẳn. Theo tôi hiểu , nó gần với như một phương tiện hay công cụ phục vụ cho mục
cách hiểu của phạm trù này ở các xã hội hiện đại. tiêu của bất cứ cá nhân, đảng phái, hay tổ chức nào
Hãy thử đọc một số sách thuộc tủ sách giáo dục khác phải được coi là xa lạ và nếu có ai nghĩ vậy thì
của nhà xuất bản cũng tên là Trẻ, in ra ở Sài Gòn cần phê phán.
khoảng mấy năm sau 1970. Lúc này, một nhóm các Chúng tôi không dẫn lại đây các văn kiện có
nhà giáo dục, có lẽ mới đi học Anh Mỹ về, lập nhóm tính chỉ đạo đối với GDMB trong đó việc đào tạo con
và đã công bố nhiều tài liệu mới viết có, vừa được người thành những công cụ đắc lực cho cuộc chiến
dịch có. đấu trước mắt được nhấn mạnh. Chỉ xin lưu ý một
Khi bàn về mục đích giáo dục, Nguyễn Hòa Lạc điểm, đó không phải là phát minh của các nhà chỉ
viết: đạo GDMB nói chung mà còn là nguyên lý chỉ đạo
Mục đích tối thượng của giáo dục là làm thế giáo dục ở một nước mà miền Bắc lấy làm mẫu như
nào giúp con người đạt được nhân cách, các bản ngã giáo dục Nga xô viết.
LIÊN LẠC 2024-3 • 55
