Page 54 - lienlac2024-3
P. 54
thường hoạt động theo nguyên tắc là ai tài giỏi cho nhắc nhở nhiều trên báo chí, nhất là trên mạng. Nhờ
đi phụ trách các ngành chính trị kinh tế. Còn văn thế, bọn tôi có thêm dịp để nghĩ lại về nền giáo dục
hóa giáo dục sẽ phân công cho những người kém mà đến nay ít được biết tới.
thế lực và kém năng lực. Đánh đấm ở chiến trường Trong một bài mang tên "Nền giáo dục ở miền
hay vật lộn với sản xuất với thị trường mới khó, chứ Nam 1954-75", một nhà giáo dục miền Nam trước
việc quản mấy ông thầy với đám học trò ranh, ai làm đây là một quan chức trong nghề (như trên đã nói,
chẳng được – người ta hiểu vậy. quan chức giáo dục ở miền Nam khác hẳn quan
Một người bạn già có hiểu nhiều về giáo dục chức miền Bắc), ông Nguyễn Thanh Liêm, đã nhắc
ở thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kể với tôi là Bộ lại những nguyên tắc căn bản của nền giáo mới là
trưởng Bộ Giáo dục trong chính phủ Liên hiệp thành dân tộc, nhân bản, khai phóng, những nguyên tắc
lập 2-1946 là Đặng Thai Mai. Nhưng về sau, do sinh này đã ghi trong Hiến pháp VNCH 1967.
viên trường đại học Đông dương đề xuất thắc mắc Đối chiếu với giáo dục miền Bắc, sơ bộ tôi
Đặng Thai Mai chỉ tốt nghiệp Cao đẳng Sư phạm, thấy đại khái hai nguyên tắc đầu cũng thường được
nên phải thay bẳng Nguyễn Văn Huyên có bằng tiến Hà Nội nhắc tới, nhưng được giải thích khác đi, và
sĩ Sorbonne, Đại học số một của Pháp. nguyên tắc thứ ba thì hoàn toàn người làm GDMB
Việc chọn người tham gia chính phủ thời kỳ không có một ý niệm gì hết.
1945-46 có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau,
nhưng tôi tin chắc rằng thời ấy việc cử Bộ trưởng Về tính dân tộc
Bộ Giáo dục buộc phải tuân theo nhiều chuẩn mực Ta hãy đọc lại cách giải thích của các nhà giáo
nghiêm khắc, chứ không phải à uôm hoặc phe cánh miền Nam. Ở đây, bảo đảm tính dân tộc, phát triển
chạy chọt, như hiện nay. Vả chăng vấn đề không tinh thần quốc gia của học sinh có nghĩa giúp học
phải chỉ riêng ông bộ trưởng, mà là mọi cấp quan sinh hiểu biết hoàn cảnh xã hội, môi trường sống,
chức của giáo dục. và lối sống của người dân; giúp học sinh hiểu biết
Một trong những chuyện vui vui xảy ra với nền lịch sử nước nhà, yêu thương xứ sở mình, ca ngợi
giáo dục hôm nay là chỉ thị của Bộ Giáo dục khoảng tinh thần đoàn kết, tranh đấu của người dân trong
cuối 2013 cho các tỉnh, khuyên cơ quan chính quyền việc chống ngoại xâm bảo vệ tổ quốc; giúp học sinh
tỉnh nên cẩn thận và ráo riết trong việc kiểm soát các học tiếng Việt và sử dụng tiếng Việt một cách có
tin tức tiêu cực từ các cuộc thi. Nó là bằng chứng hiệu quả; giúp học sinh nhận biết nét đẹp của quê
cho thấy giáo dục đã nát như thế nào và người ta cố hương xứ sở, những tài nguyên phong phú của quốc
tình che giấu như thế nào. Nhưng nó cũng tố cáo sự gia, những phẩm hạnh truyền thống của dân tộc;
phụ thuộc hoàn toàn của nhà trường vào nhà cầm giúp học sinh bảo tồn những truyền thống tốt đẹp,
quyền. Giáo dục trở thành việc nhà của địa phương những phong tục giá trị của quốc gia; giúp học sinh
rồi, người ta cho biết cái gì thì dân được biết cái đó. có tinh thần tự tin, tự lực, và tự lập.
Một kỷ niệm nữa có liên quan tới việc giáo dục Các nhà giáo miền Bắc, trên đại thể, cũng nói
phụ thuộc chính trị một cách thô thiển. Những năm thế. Nhưng điểm nhấn thì khác. Trong cách giải thích
55 – 58, tôi học cấp II Chu Văn An. Trường ở ngay của người làm giáo dục Hà Nội, tính dân tộc trước
cạnh Chủ tịch phủ. Hễ có các vị quan khách nước tiên là việc dân mình tự làm chủ lấy giáo dục của
ngoài tới thăm, xe đưa từ sân bay Gia Lâm về Ba mình. Chúng tôi thường tự hào đây là một nền giáo
Đình, là bọn tôi được lệnh bỏ học, ra đứng đường dục riêng của người Việt, một nền giáo dục không có
để hoan nghênh các vị khách quý. Ở các địa phương dây dưa gì nhiều với nền giáo dục mà thế kỷ trước,
việc huy động thầy trò vào các công việc gọi là công người Pháp đã mang lại. Chúng tôi làm lấy và đôi khi
ích, là công tác chính trị của địa phương, càng phổ cố ý làm ngược với những bài bản thời thuộc địa.
biến. Người ta tự coi mình đương nhiên có quyền Đây là cách hiểu về tính dân tộc mà giới văn hóa tư
can thiệp vào mọi việc của nhà trường. Còn những tưởng đề xuất và được coi là tư tưởng chỉ đạo. Thì
việc như thế, làm hại đến chất lượng giáo dục ra cũng là cách hiểu trong giáo dục.
sao, thì không ai cần biết. Một khía cạnh khác trong cách hiểu về tính dân
tộc của miền Bắc. Không phải là những người làm
Những nguyên tắc căn bản của giáo dục giáo dục không biết chỗ yếu kém vốn có. Để tự trấn
Mấy năm gần đây hoạt động của GDMN được an, người ta biện hộ rằng trong cái vẻ luộm thuộm
54 • LIÊN LẠC 2024-3
